hizkuntza

Errealitatearen irakurketa sinplistetatik esku hartze estrategia eraginkorretara heltzea zoriaren emaitza, soilik, izan daiteke.

Hizkuntza era funtzionalean ikasteak ez du derrigorrez ekarri behar murgilketa kulturala; elebitasunak ez gaitu eraman behar bikulturalismora. Hala ere, Nafarroan baditugu ohiturak, elementu kultural anitzekoak bi hizkuntzetan -abestiak, literatura...-. Baina ezin dugu esan bikulturalismoa denik, baizik eta kultura bakarra iturri ezberdinetatik osatua. Baina Nafarroan errealitate elebiduna ukatzen zaie pertsona askori, eta elementu kultural batzuk atxikitzen zaizkie soilik euskaldunei. Horregatik, harritzen gara adibidez gure erkidegoan gaizki ikustea Olentzero ospatzea Tuteran, eta Halloween ospatzea, berriz, begi onez edo gutxienez kuriositatez ikustea. Nafarroa is different...

Analfabetismo ideologikoa egon daiteke hizkuntzak ez direla inposatzen uste duenarengan. Analfabetismo ideologikoa egon daiteke euskara ez dela inposatu behar dioenaren irizpideetan. Analfabetismo ideologikoa egon daiteke «Erdara ere hemengoa da, gero!» formulazio ideologikoa egia hutsa dela uste duenarengan.

Hizkuntza bat erabilera eta erregistro aldaera guztietan erabiltzea da hizkuntza-normalizaziorako prozesuaren xedea. Pentsa dezakegu gaur egun "diglosia digitaleko" egoera bat gertatzen ari dela maila globalean: ama-hizkuntzak erabiltzen dira zuzeneko komunikaziorako, eta ingelesa erabiltzen da komunikazio digitalerako.

Everything that can become digital, will rapidly become digital

Cool sukar honek zeharo artegatuta nauka. Zergaitik du nere alabentzako Cuernok Adarrak baino indar gehiago? Kaka, gixajo, itsatsi… Mierda, Pringao eta Pegar baino gezagoak dira? Zergaitik?

Xinple-xinple esatearren, akatsak kentzen dihardugun arren, nekez dago munduan akatsik gabeko testurik. Zergatik? Zuzentzaileok gizakiak eta, horren ondorioz, inperfektoak garelako. Baina, halaber, akatsak izaki bizidunak direlako, testuetan bizi diren labezomorroak direlako, eta barka diezadaten zomorroek.

Izultzaileek, lehenengo eta behin, beren hikuntza jakin behar dute ahalik eta hoberen. Eta nork bere hizkuntza jakiteko, ikasi egin behar du, idazlerik onenak irakurri behar ditu eta irakurketa horretaz gogoeta, hausnarketa egin; horrela, hitzak barneratzeaz gain, hizkuntzaren funtzionamendua ere ikasiko du. Halaber gomendatzen dut, ariketa moduan, olerkigintza, neurriari eta errtimoari eutsita, noski, zeren eta, bertso-lerro bat osatzeko berba egokia berez bururatzen ez bazaizkigu, bila abiatu behar baikara eta bilaketa horrek aberastu eta indartzen baitu hizkuntzaren ezaguera. Esandakoaz aparte, itzultzaileek gramatika landu behar dute, hiztegi onak eta estilo liburuak kontsultatu, maisu-maistra onak eduki eta, jakina, praktikatu.

Frankismo garaia zen, sakona, eta hasieran denok erdaraz egiten genuen, inori ez zitzaion euskaraz egitea bururatzen. Baina venezuelar hark, Mendizabalek –gurasoak euskaldunak izango zituen, gerra garaian hara joandakoak– behin galdetu zidan: “Oye Etxebarria, tú ya sabrás euskara?”. Eta nik baietz. Eta ea irakatsiko ote nion. Eta nik baietz. Eta esan zidan, “ea, nola esaten da euskaraz...” ez naiz oroitzen hitza zehazki zein zen, baina hitz tekniko bat zen, esate baterako: “Nola esaten da euskaraz elektroia?”. Harri eta zur geratu nintzen, eta erantzun nion: “Hori ez da esaten”. Inuzentea ni! Ez nekiela esan beharrean ez zela esaten erantzun nion, lotsagatik

...ezin ditugu etorkinekin bertako erdaldun elebakarren artean euskara sustatzeko erabiltzen ditugun irizpide eta mezu berberak erabili; ezin dugu, bertako herritar erdaldun askorekin lortu ez duguna, eurentzako nahitaezko bihurtu.