soziolinguistika

Ikuspuntu soziologiko batetik, hizkuntza baten jabekuntza ikaskuntza baino garrantzitsuagoa da. Eta hizkuntza ahul baten kasuan are gehiago. Ikaskuntza beharrezkoa da, baina benetan erabakigarria jabekuntza.

“Lehendabizi ikasi, gero erabili” paradigmaren mende gauden artean jai dugu. Erabiliz ikasten da, hemen eta nonahi. Hori baino ikuspegi integratuagoa behar da, ezer lortuko bada euskalduntze alorrean: bai azken orduko etorkinekin eta bai, nola ez, hasieratiko vasco-erdaldunekin. Etorkinen eskola bidezko euskalduntze-saioen eragimena mugatua da oso, eta hala izango da gero ere, saio horrek beren bizi- eta lan-ingurumenetik deskonektaturik jarduten duen artean.

Irakasleak beti egiten du topo hizkuntza borrokaren lubakiarekin, dagoen tokian dagoela

Aro sinpleago batetik gatoz, aldagai gutxirekin jokatu izan dugu, pentsatuz indar guztia puntu batean jarrita Arkimedesen palankak mugituko zituela euskararen oztopo guztiak. Orain osagai gehiago hartzen ditu analisiak eta neurri horretan aberasten ari da. Zailtzen ere bai, osagai guztiak bateratu behar baitira, bakoitzari dagokion pisua emanda, gainera.

Faktoreetako bat aipatzearren, Arrasaten egun euskarak duen arazo bat da euskaldun askok ez duela menperatzen eta ondorioz, beste aldagai batzuk ere tartean daudela, ez duela erabiltzen.

Nire uste apalean, etorkizunen hizkuntzaz mintzatu ordez, hizkuntzen etorkizunaren kezka ukan behar dugu geure baitan, bereziki hilzorian eta bazterturik dauden hizkuntza gutxiengotuen etorkizunean. Europako beste hizkuntza askoren artean hemen datza euskararen etorkizunari buruz ukan behar dugun grina nagusia.

• Transmisioa. Hizkuntzaren transmisioa belaunaldi batetik bestera.
• Hiztun kopurua. Zenbat hiztun dituen hizkuntza batek.
• Portzentajea. Komunitate baten populazio osoan hizkuntza batean mintzo direnek osatzen duten batez besteko pertsonen kopurua.
• Ikasmaterialak. Hizkuntza bat ikasteko eta irakasteko dauden materialak eta herritarrek haiek eskuratzeko duten erraztasuna.
• Teknologia berriak. Teknologia berrietan eta hedabideetan hizkuntzak duen presentzia.
• Hizkuntz politika. Hizkuntz politiken nolakotasuna; gobernuek eta administrazioek hizkuntzarekiko duten jarrera eta erabilera. Ofizialtasuna.
• Erabilera. Hizkuntzaren erabilera eremu publiko eta pribatu ezberdinetan.
• Hiztunen jarrera. Hiztunek hizkuntzarekiko duten jarrera.
• Dokumentazioa. Hizkuntza batean dagoen agiri kopurua eta haien kalitatea.

Euskalduna euskaraz sozializatzen den gizaki bat da. Eta euskaraz bizi ez dena ez da euskalduna. Bizitza euskaldunak egiten gaitu euskaldun, ez sentimendu zehatz batek.

Ezaguera maila minimotik behera, ezinezkoa dela euskarak beharrezko maila lortzea. Alegia, erdaldun elebakarren maila jaitsi behar dela, derrigorrez. Eta horrek prezio politikoa duela.

Motibazio-ezagutza-erabilera eskema berritu beharko litzateke: emozioak-gaitasuna-praktika izendapena erabili beharko genuke. Izan ere, gazteak euskaraekin emozionatzeko gai dira nahiz eta gutxi erabili. Gaitasuna ezagutza (dakizu edo ez dakizu) baino zabalagoa da. Eta, azkenik, gazteek zenbat egiten duten baino, zer egiten duten (praktika) galdetu beharko genuke.