hiztunak

Egoeraren arabera, faktore askok parte hartzen dute. Baina garrantzitsuena eroso sentitzea da. Gure mezua honako hau da: egoera errazetan bakarrik egitea euskaraz, hau da, egoera gehienetan.

Helburua ez da kabinak jartzea eta kabinetan interpreteak egotea; hiztunak behar dira kalean, legebiltzarrean, negoziazio kolektiboetan, sindikatuetan... Hizlariak izan behar dira teknikariak, arduradunak, irakasleak, zinegotziak eta gai guztiez mintzatu behar dira, ez soilik Korrikari eman beharreko laguntzari buruz.

Eta bitxia da: euskaldunok euskaldun berri espresioa asmatu genuen euskarara zetozenentzat, baina ez genituen euskaratik zihoazenak izendatu, ez genuen erdaldun berri espresioaren beharrik sentitu. Hiztegietan ez dator adibide bakar bat ere. Logikoa, erdaldun berriena iruditzen zitzaigulako, seguru asko.

Nork bere mundu-irudia du, baina horrek ez du deus legitimatzen: euskal hiztunok ere badugu geurea, baina nire lana ez da nire talaiatik ikus nezakeen beste balizko Euskadi sakon bat deskribatzen hastea, hango lurraldeak izendatzea, gaitzestea, zanga zangago egitea. Hitzen eta espresioen erabilera zuzen batetik abiatuta eraikitzen da lurraldeen eta hizkuntzen arteko harmonia. Eta oker ez banago, horixe du lehendakari batek egiteko nagusi.

zergatik ez osatu “Iparraldeko Hiztegi Ttipi” bat, glosario labur bat ohiko hiztegietan aurkitzen ez diren Iparraldeko hitz horiekin, eta albistari honetan edo Interneteko beste edozein plazatan zabaldu? Ez du zertan paperezko edizioa izan, ezta gauza dotore eta ponpoxoa ere. Nik behinik-behin eskertuko nuke. Nor animatzen da?

La escuela, a veces, olvida que ante todo, los alumnos son hablantes con años de experiencia.

Hizkuntza normalkuntza ez da bideragarria izango alderdi sinbolikoen inguruan egindako balizko hitzarmen metafisikoei esker, baizik komunikazio elkar eragintza prozesu bati esker.

Euskalgintzan aspaldian darabilgun terminologiak ez digu errealitatea garbi ikusten uzten. Hizkuntza normalizazioaz hitz egiten dugu eta aje, erru eta eraso guztiak, hizkuntza bakarrean kokatzen ditugu etengabe, gugandik kanpo kokatzen dugun euskara izeneko abstrakzio batean: hizkuntza normalizazioa, euskararen normalizazioa, euskarari eraso, hizkuntza inposatuta, demokratikoa, eta gisako esapideak dira horren adibide garbiak.

Eta edukazioan dago, ene ustez, gakoa. Gure bertso eskolako lagun batek dioen legez, edukazioa euskaltegietan ikasten da, eta gure herriak «heziketa irakasle» espezializatuak baditu izan. Era horretan soilik izan dezake gure ipuin honek amaiera zoriontsua, era horretan soilik berreskuratuko dugu aurreko urteotako gau luzean galdutako altxorra, benetako lurrina. Zuek ez dakit, baina neu behintzat aspertuta nago lurrin faltsuaren sunda jasateaz.

Euskaldunon portzentaia txikia izan arren, zeu ere kabitzen zara

Gauza nabaria da (eta aitzinetik errana) euskarak Lapurdi-kostan eta Lapurdi-barnealdean eusten duela, eta beheiti ari dela Baxe Nafarroan eta Xiberoan. Bizimodu eta balore tradizionalei atxikiak ziren euskaldunak ez dira gauza izan frantsestasunari aurre egiteko; berriz, modernitateari eta Hego Euskal Herriko eragin hurbilari lotu direnak, bai.

Hiztunak eta ikasiko duen jendea behar ditu euskarak, hiztegiari ostikoak emanez edo ez

Hizkuntza aldetik jarrera aktiboagoa izan behar dugu eta horretarako prestatu. Prestatu, argudio eta diskurtso egokiak erabiltzeko, ahalik eta modurik erosoenean jarduteko, lehenengo saiakeran ez erretzeko, eta, ahal bada, aurrean duguna konbentzitzeko. Nago, jarrera aktibo hauei karga negatiboa egotzi zaiela maiz, jarrera intolerantetzat hartuak izan direla, eta gehienetan egonezina eragin dutela inguruan.