euskaldun berriak

Bada, azken urteotan Administrazioan indarrean jarritako hizkuntza-politikari dagokionez, esango nuke hemen ere "periferian" eragiteko ekinbideak jarri direla martxan, arnasguneak ahaztuta eta erdi-euskaldunak eta erdaldunak erakartzeko zereginetan indarrak xahututa, zehaztu gabe norantz erakarri nahi ditugun horiek guztiak. Horren adibide dira, nire ustez, "pixkabatesmucho" eta horrelakoak.

Inork ez du makilatxo magikorik. Ikasturte berrian, saiatuko gara irratia euskaldun berriei hurbiltzen. Ea euskara munduan sartzen ari direnak erakar ditzakegun.

Eta gure trauma da, zortzi urtez behin, bat bakarra bihurtzen zaigula euskaldun praktikante eredugarri; bat bakarra, alajainkoa! Eta hori Lehendakari egindakoan. Lehen, Ibarretxe; orain, Patxi. Martxa koxkorra. Ez goaz, ez, korrika.

Tras tanto tempo de enxebrización da lingua, de exaltación da pureza, a miúdo baseada nos aspectos diferenciais, case sempre relacionados co léxico,modismos e fonética propios do rural, parece necesario agora un novo xiro, unha valoración do galego “voluntario”.

Bada espresio ingeles bat, to go native, etorkinen ahalegin hori zehazten duena: natibo bihurtu, bertakoa egin. Etorkin askok, hainbat bertakok ez bezala, hobeto integratzeko bide gisa ikusten du euskara ikastea. Bertako asko baino bertakoago izateko ahalegin horrek, gainera, boomerang gisako efektu bat itzultzen dio euskarari erreparatzen ez dion bertako bat baino gehiagori: kontzientzia txarra.

Euskaldun berriok euskara garbia ikasi dugunez lotsa ematen digu erdal hitzak sartzeak, ematen du ez dugula hizkuntza menderatzen eta baten batek hori aurpegiratuko digula. Hortaz, bizitzako arlo guztietan euskara akademikoa erabiltzen saiatzen gara: umeekin, lagunekin... Euskaldun zaharrek, ordea, biraoak erdaraz botatzen dituzte indar gehiago emateko

Pentsaezina da Gasteizen, Bilbon edo Santurtzin euskalkia erakustea. Hor euskara batutik abiatu behar da. Baina batua ez da zertan berdina izan Baionan eta Bilbon. Baionan euskara ikasi nahi duen herritar bati Lapurdin eta Nafarroa Beherean egiten den euskara irakastea da logikoena; eta Santurtziko pertsona bati Bizkaialdeko egitura eta joerak. Bizkaiko gau eskola batean deus edo igorri esateak ez dauka zentzurik.

Hain handia izan zen euskara ikasi nahian zebilen jendearen emana, non euskaltegiek eta gaueskolek ez zeukaten eskari hari erantzuteko ez lokalik ez nahikoa irakaslerik. Urte gutxi batzutan, jende askok ikasi zituen euskararen hasi-masiak eta euskaraz mintzatzeko gai izan zen. Eta euskaldunen artean bi kategoria sortu ziren, bi klase ia: euskaldun zaharrak eta euskaldun berriak.

Asko zor diegu euskaldun berriei. Batzuek, gainera, inongo laguntzarik gabe ikasi dute, euskara ikastearen truke inongo lanpostu ofizialik eskaini gabe, inongo buruzagitzarik eskaini gabe.

Tira euskaldun berrioi gauza bera gertatzen zaigu, baina alderantziz: askotan iruditzen zaigu euskaldun-zaharren eredu jator eta naturala lortzeko gutxienez “bir-haragiztatu” egin beharko genukeela. Hau da, euskaldun-zahar batek lasai asko esango lukeen bezala: “re-enkarnatu”.

Euskaldun berriaren sindromea. Hasieran gure "batuarekin" lotsatu egiten gara (ginen). Gogoan dut nik "det", eta "tikan" batzuk sartzen nituela, horrela euskaldunago-edo ematen nuelako...