jatortasuna

Talibanekin haserretu egin behar dugu! Bi tresna badauzkazu adierazteko, zergatik ez erabili biak? Adierazkortasuna ematen dio hizkerari. Hizkuntza polita da jendeak hitz egiten duena, nahiz eta euskalkia izan, batua izan, euskañola izan. Ulertzen dut euskalzaleen kezka, baina behintzat esparru informaletan ez dago geure burua talibanek nahi duten ”elebakartasun bikoitz” horretara mugatu beharrik.

Plazaratzen zailago egiten da logikarik eza, «tortilla, txorizoarena» onetsi eta, aldi berean, «txorizoaren tortilla» gaitzestea. Erabilera ez da argudio txarra, baina erabilera soilak, euskararen eremu osoan zabalduta egon barik, soluzio bakarra izan barik, eta gramatikak bermaturiko jatorri-ziurtagiri barik, lar nabarmen utz lezake kalkoa. Kalkoak berez ez dira ez txarrak, ez baztergarriak, ez ezer, baina zeharo zentzugabe egiten dute jatortasunaren argudioa.

Euskara oso interesgarria da ikertzeko zeren teoria orokorrak dio hizkuntzek ez dutela norabidea eta mugimendua azaltzen, aditza eman eta kito. Euskarak modua ez du hainbeste deskribatzen, baina norabidea zehaztasun guztiekin. Euskaldunak etengabe dio nondik nora: “Igela leihotik/amildegitik behera erori zen”. Ingelesera edo gaztelaniara itzulita errepikakorra da. Norabidea eta mugimendua zehaztea ez da araua, adibidez ez baduzu aipatzen nondik nora ez dago gaizki gramatikalki. Alabaina, hor ikusten da zein diren euskaldun petoak eta zein ez.

Zehatz korapilatsua da auzia, zeren eta gurean, ahozkotik idatzirako koskaz gainera, bakoitzak bere euskara baitu, estandarra nahiz dialektala izan daitekeena; garbizaletasuna nahiz jatortasuna ere lehian aritzen dira; bada azpigeruza ideologiko bat, sakonaren sakonean; irakurleen gaitasun azpigaratua...

Halako euskara itxi, etxezulo batera ohituta gaude. Nik euskara etxezalea nahi dut, baina ez euskara etxezuloa, harresiaren artean kikilduta dagoena. Badaude munduko berba asko eta asko, kultura berbak-eta, gureak ere badirenak.

Tras tanto tempo de enxebrización da lingua, de exaltación da pureza, a miúdo baseada nos aspectos diferenciais, case sempre relacionados co léxico,modismos e fonética propios do rural, parece necesario agora un novo xiro, unha valoración do galego “voluntario”.