B 1 mailako adierazpide linguistikoak Izena

Deklinabidea
Mugababea orokorrean.

ikaslea Sintaxia
Galdegaia aditza denean
- Baiezkoan - Ezezkoan

Aditza
Indikatiboa. Lehen aldia
- NOR trinkoak (zebilen) - NOR-NORK (ninduzun) - NOR-NORI (zitzaidan) - ZER-NORI-NORK (zenidan)

Lokailuak
- Aurkaritzakoak: ordea, berriz, ostera - Kausazkoak: izan ere

Izenordainak
- Forma indartuak:neu,neronek - Zehaztugabeak: edozer, edonon, edozein. - Bihurkariak: bere burua, neure buruari... - elkarkariak: elkar elkarri, elkarren...

Baldintzazko adizkiak
- NOR (balitzlitzateke) - NOR-NORK (baluluke) - NOR-NORI (balitzaitlitzaidake) - ZER-NORI-NORK (banionioke)

Harridura perpausak
- Hau da hau! - Ea...en!

Agintera
- NOR trinkoak (zaude) - ZER-NORI-NORK (iezaiozu) - 3. pertsona (doala)

Erlatiboa
Korrelaziozko perpausak

Erakusleak eta zenbatzaileak

- Erakusleen deklinabidea (Honekin harena) - Banatzaileak (-na,/ -ko) (bakoitzeko)

Konparaziozkoak
- Ez bezala

Ahalezko adizkiak
- NOR (naiteke) - NOR-NORK (dezaket)

- Ahalik eta ...en

Baldintza perpausak
-(e)z gero / ezean - t(z)ekotan

Aditz lokuzioak
Ezezkoak eta aspektua

Posposizioak
- zer (diru falta) - Noren (zure alboan) - Nori (zuri esker) - Non (mendian gora)

Denborazkoak:
- Aldiberekotasuna: - n guztietan - n bakoitzean - Aurrekotasuna: -t(z)erakoan - Ondokotasuna: ostean / -takoan - Iraupena: -(e)netik / geroztik

Aditz-izena
-tzeko prest /gogoa/ beldurra -tzen -tzeak /tzeari -tzearen /-tzearekin /-tzeaz

Modua eta neurria Hitz sortzaileak

- Atzizkiak eta aurrizkiak ( -aro,-era, -kada, -kari, -kin, -koi, -men, -tzar) - Hitz elkartuak (-gura, -zain, -zulo, izena+adjektiboa)

Aditz eragileak
- behartu - arazi

-n neurrian -ela / -elarik

Kausazkoak
- zeren...bait- / -en

Oharra: *-dunak ez dira B1 mailan lantzen

IZENA
1. *Alderdi fonologiko eta ortografikoa

B1 maila
Adizlaguna + KO: zeren aldekoa, zeren kontrakoa (eutanasiaren aldekoek, haren kontrakoei) Mugagabea orokorrean: noiz erabili behar den eta mugagabearen formak ( Hainbat etxeTAN, MartinI) zertarakoak ( ongi jateko aholkuak / ongi jatekoak)

2. Izenak, deklinabidea eta galdetzaileak

-

3. Izenordainak (pronombres)
Forma indartuak: (neu, zeu neroni, neronek, bera, bere, , ni neu) Izenordain zehaztugabeak: edozein, edozeinek, edozeini, edonor, edonork, edozer, edozerk Bihurkariak: X-en burua, (neure burua, bere burua, neure buruari) Elkarkariak: elkar, elkarri, elkarrekin, elkarren ondoan, elkarren berri, elkarren zain, Erakusleen deklinabidea: honekin, horrekin, harena Zatikiak ehunekoak, : (bosten bat, bost seirenehuneko bostek, hamarretik bik) Zenbatzaile zehaztugabeak: ugari, hainbeste, apur bat, makina bat, bat eta a bereizi (institutu berria behar dugu, beste institutu bat behar dugu) Zenbatzaile zehaztuak: - Esapide zenbait: -(r)en bat, (hogeiren bat) - Banatzaileak:-ko, bana deklinaturik(zenbana?:aulki banatan, hamarreko lau , gelako bi) - zenbakien esapideak: bost axola, hamaika arrazoi, Gradu-markak: askoz ago (askoz larriagoa da) Leku aditzondoak: urruti, gertu, inongo, nonbait, edonon, -n zehar, inon, edozein tan, -tik kanpo, Modu aditzondoak: honelaxe, ozta-ozta, Denbora adberbidoak: sekula ez, zazpiak jota, uda partean, gazte denboran, iaz, egunero (eta gisakoak), herenegun, berehala(xe) Iritzi aditzondoak: itxuraz, jakina Aditzaren graduatzaileak: zeharo, gogotik, biziki NOR edo partitiboa eskatzen dutenak: falta(n) ur faltan, diru(rik) falta, NOREN / ZEREN eskatzen dutenak: alboan,aldamenean, barnean, parean, bidez, bitartez, arabera, beharrean, eske, NORI /ZERI eskatzen dutenak: esker: (zuri esker) NON eskatzen dutenak: gora/behera,( mendian gora, kalean behera) Atzizkiak eta aurrizkiak: - -aro (nerabezaro), - -era (errusiera, ) - -kada (betekada) - -kari (egunkari, - -kin (bihurkin, etorkin, etekin) - -koi (neurekoi) - -men/-pen (ulermena), - -tzar (harritzar) Hitz elkartuak: - -gura (logura) - -zain, (kutxazain) - -zulo (etxezulo) - izena + adjektiboa (sudurluze)

4. Determinatzaileak, erakusleak eta zenbatzaileak

5. Adjektiboak eta adberbioak

-

6. Postposizioak

7. Hitz sortzaileak

Oharra: *-dunak ez dira B1 mailan lantzen

ADITZA
1. Aditzaren ezaugarriak
2.

B1 maila

Aditzaren egitura: aditz-oina, partizipioa, aditz-izena (etor, etorri, etortzea)

*Indikatiboko orainaldia

3. Indikatiboko lehenaldia
7.

NOR: trinkoak: egon, joan, ibili, etorri (pertsona guztiak) (zegoen, zihoan, zebilen, zetorren, ) NOR-NORK (ninduzun, gintuzten) pertsona guztiak NOR-NORI izan (zitzaidan, zitzaizkidan) pertsona guztiak ZER-NORI-NORK ukan (nion, zenidan, ) pertsona guztiak NOR alegiazkoa: izan (balitz, litzateke) NOR-NORK alegiazkoa: ukan (balu, luke) eta trinkoak:jakin (baleki, baneki) NOR-NORI alegiazkoa (balitzait, litzaidake) ZER-NORI-NORK alegiazkoa (balit, banio, balizkit, banizkio NOR: trinkoak: egon (zaude) NOR-NORI-NORK ukan (iezaiozu, iezaiozue) eta trinkoak ahoz: (egiozu, eutsiozu, emadazu) 3. pertsonako aginkera: trinkoak: (dagoela, doala, ) NOR: izan orain, (naiteke, pertsona guztiak) NOR-NORK ukan orain, (dezake, pertsona guztiak)

4. Baldintzazko adizkiak

5. Agintera

6. Ahalezko adizkiak

*Subjuntiboa

8. Aditz-lokuzioak (behar izan / nahi izan / ezin izan / ahal izan)

Ezezkoak eta aspektuak: (ez dut erosi behar izan) Gertakizuna lehenaldian: etorriko zela esan zuen. -tzeko prest, gogoa, beldurra, asmoa (joateko prest, hondartzara joateko gogoa) -tzen: (semeak utzi ditugu telebista ikusten, ahaztu zaio egiten / egitea) -tzeak, -tzeari (horrela ikusteak sutan jartzen nau, erretzeari utziko dio) -tzearen, -tzearekin, -tzeaz, (egitearen garrantziaz, egitearekin batera, egiteaz harro dago) Aditz eragileak: behartu, arazi, (egoerak behartzen gaitu, eginarazi diote, )

9. Aspektua 10. Aditz-izena (tzea / tzen / tzeko)

11. Bestelako aditzak:

Oharra: *-dunak ez dira B1 mailan lantzen

SINTAXIA
1. Joskera
2.

B1 maila

Perpaus bakunaren (simple) ordena: - Galdegaia aditza bera denean (Koldo azkenean etorri egin da, etorri ere etorri da), - Galdegaia ezezko perpausetan (Galdetu ere ez du egin; ez du etorri nahi), Aurkaritzakoak: - Ordea, berriz, ostera, (ni zurekin joango naiz; aita, ordea, etxean geratuko da); - dena dela (abisatu genuen, dena dela, ez da etorriko) Kausazkoak: - izan ere, (lehorte handia dago; izan ere, aspaldian ez du euririk egin) Harridura perpausak: - hau da hau! (Hau da hau, agoantatu beharra!) - alfer hori! (mugi zaitez alfer hori!) - Zer arraio! (ez gara joango, zer arraio!) - Nola demontre?(nola demontre esan diozu hori?) ea...-n!, (ea esnatzen zaren!) Perpaus erlatiboak: - Korrelaziozko perpausak: (zer ikusi, hura egin;nolako egurra, halako ezpala) Konparaziozkoak: - Desberdintasuna: - ez bezala (zuk ez bezala egin dugu) - ahalik etaen (ahalik eta lasterren) - konparazio erromanikoa: - zenbat eta ago (zenbat eta gutxiago jan, hainbat eta lodiago dago), Ondorio perpausak: - hain da, (ez du lana bukatuko, hain da alferra) Baldintza perpausak: - baldintza erreala eta alegiazkoa bereizi (astirik badut, joango naiz / oporrik banu, joango nintzateke) - -(e)z gero, ezean,, (euririk eginez gero, ez gara joango; legea bete ezean, ezin dira aurkeztu) - -t(z)ekotan.(joatekotan, abisatu) Denborazkoak. - Aldiberekotasuna: - -n guztietan, gehienetan, bakoitzean, (etortzen zaren guztietan alaitzen nauzu) - (-n) orduko (zezena agertu (zen) orduko maingu guztiak sendatu ziren) - -tzeaz batera, -tzearekin batera (ohean sartzeaz batera / sartzearekin batera lokartu da) - Aurrekotasuna: - t(z)erakoan, (patatak egosterakoan garbitu behar ditugu) - ondokotasuna: - ostean (patatak egosi ostean, utzi hozten) - -takoan, (patatak egositakoan) - iraupena adieraztekoak: - -(e)netik, (joan zenetik alaiago dago) - geroztik, -(e)z geroztik, (politikan sartu denez geroztik ez du ezertarako astirik) - harik eta...arte, (harik eta txirrina jo arte ez da inor mugituko,) Modua eta neurria adierazteko perpausak: - -n neurrian, (ahal izan dugun neurrian egingo dugu ) - -ela / -elarik (txapela buruan zuela atera da Joxe, olioa dariola dago autoa) Kausazkoak: - zeren /ezen (eta)...bait-/-(e)n, (ez da etorri zeren amonaren txakurrari txerto berria ipini behar baitzioten) Kontzesiboak: - -ba ere, (argi esan bagenion ere, ez zuen kasurik egin)

*Perpaus elkartua eta juntagailuak

3. Lokailuak
-

4. Menderakuntza (subordinacin)

Oharra: *-dunak ez dira B1 mailan lantzen